Hành trình đến với giải thưởng “Bông lúa vàng” của Lào Cai

Giống lúa LC25 vinh dự được Bộ NN và PTNT trao tặng giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam”. Nhưng ẩn sau vinh dự ấy là sự dày công nghiên cứu không mệt mỏi của các thành viên Trung tâm Giống Nông lâm nghiệp (NLN) Lào Cai…

Nằm trong khu vực miền núi phía Bắc, Lào Cai là một trong những tỉnh đi đầu trong sản xuất hạt lai. Toàn tỉnh có 29.678 ha lúa thì tỷ lệ lúa lai chiếm trên 80%, điều này đã góp phần nâng năng suất bình quân lúa toàn tỉnh lên 44,23 tạ/ha. Các giống lúa lai chủ yếu là VL20, Bác ưu 903, Bác ưu 253, Nhị ưu 838 và một số giống lúa lai do Lào Cai chọn tạo như: LC25, LC212, LC270. Thành công này đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lúa và ổn định sản lượng lương thực của Lào Cai khi một phần diện tích trồng lúa đã được dành cho công nghiệp, dịch vụ và chuyển đổi sang các cây trồng khác. Giống lúa lai LC25 là giống lúa lai 3 dòng do Trung tâm Giống NLN Lào Cai chọn tạo dựa trên sự chuyển giao công nghệ của đối tác và nguồn vật liệu sưu tầm. Giống lúa này được tạo ra từ cặp lai có dòng mẹ là 137A và dòng bố là R6812, đối chứng với các giống lúa lai ba dòng đang được gieo trồng phổ biến trong sản xuất, như Nhị ưu 838, D ưu 527, Khải phong 1, Nhị ưu 63, Bác ưu 903, Bác ưu 253…

Giống lúa LC25 trồng thử nghiệm thành công tại Nghệ An.

 Nằm trong 56 sản phẩm được Bộ NN và PTNT trao giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam” lần thứ nhất, giống lúa lai LC25 là “đứa con đầu lòng” được phôi thai từ tâm huyết, trí lực và sự vất vả của những kỹ sư đầu ngành nông nghiệp Lào Cai. Ông Dương Đức Huy, Phó Giám đốc Sở NN và PTNT, Giám đốc Trung tâm Giống NLN Lào Cai là một trong những kỹ sư luôn đau đáu với giống lúa lai 3 dòng mang thương hiệu Lào Cai nhớ lại: Lào Cai là một trong rất ít tỉnh của miền Bắc có thể sản xuất lúa giống, đặc biệt là lúa lai ba dòng. Từ thời gian khảo nghiệm đến khi chính thức công nhận, những kỹ sư nông nghiệp luôn canh cánh nhiều điều. Từ cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn, sản xuất thành công lúa lai ba dòng LC25 là niềm tự hào của nông nghiệp Lào Cai. Đây được coi như một bước ngoặt quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, khẳng định nông nghiệp Lào Cai hoàn toàn có thể chủ động về giống và có khả năng cung ứng giống cây trồng cho các tỉnh khác. Đây cũng là cơ sở để các giống lúa lai ba dòng khác ra đời và được đánh giá rất cao về năng suất cũng như chất lượng qua từng vụ.

Không giấu nổi niềm tự hào, Giám đốc Trung tâm Giống NLN Lào Cai kể cho tôi nghe về hành trình đến với giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam” của giống lúa LC25… Và cái mốc thời gian năm 2006 là dấu son không thể nào quên của cán bộ Trung tâm Giống NLN Lào Cai, bởi đó là năm đơn vị quyết định tiến hành lai tạo giống lúa LC25. Từ năm 2007 – 2009, Trung tâm tiến hành khảo nghiệm VCU, DUS, khảo nghiệm sản xuất và được Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận cho sản xuất thử. Đây cũng là khoảng thời gian căng thẳng, hồi hộp xen lẫn những buồn, vui của cán bộ Trung tâm. Bởi thành công trong thí nghiệm là một chuyện, nhưng khẳng định trên thực thế lại không hề đơn giản. Sau muôn vàn khó khăn, bằng sự nỗ lực, đoàn kết của cán bộ Trung tâm, năm 2011, thương hiệu lúa giống LC25 chính thức được công nhận. Nhưng “trăm nghe không bằng một thấy”, để khẳng định những ưu điểm nổi bật và khả năng thích ứng của giống lúa lai ba dòng LC25, đáp ứng nhu cầu của nông dân về giống lúa lai mới, năng suất cao, chất lượng tốt; đồng thời tiến hành thủ tục công nhận chính thức giống lúa lai LC25 theo quy định của Bộ Nông nghiệp và PTNT, Trung tâm Giống NLN đã tiến hành khảo nghiệm và sản xuất thử giống lúa lai LC25 tại 8 điểm đại diện cho 3 vùng sinh thái đặc trưng ở miền Bắc, miền Trung và Tây nguyên như: Phú Thọ, Lào Cai, Lai Châu, Tuyên Quang, Hòa Bình, Nam Định, Nghệ An, Đắc Lắc, trên nhiều loại đất với mức đầu tư phân bón và mùa vụ khác nhau với nhiều hộ nông dân tham gia. Qua đánh giá từ các địa phương cho thấy lúa giống LC25 có nhiều ưu điểm vượt trội so với các giống lúa lai ba dòng khác. Lúa lai LC25 sinh trưởng và phát triển tốt, thời gian cho thu hoạch ngắn, có khả năng chống chịu sâu bệnh khá, chất lượng gạo thơm ngon, năng suất cao và ổn định (bình quân từ 54,5 – 77 tạ/ha). Đặc biệt tại một số tỉnh Lai Châu, Yên Bái, Hòa Bình, Tuyên Quang, Nghệ An, năng suất lúa LC25 đạt 75 – 85 tạ/ha.

Sau muôn vàn khó khăn trong quá trình lai tạo, tin vui liên tiếp đến với Trung tâm Giống NLN Lào Cai, bởi sau thời gian sản xuất thử, LC25 được cả nông dân và các nhà quản lý đánh giá là giống lúa lai ba dòng phù hợp với điều kiện sản xuất lúa nước của Việt Nam. Theo đánh giá của Sở NN và PTNT tỉnh Lai Châu: Giống lúa LC25 có thời gian sinh trưởng trong vụ xuân từ 125 – 130 ngày, vụ mùa từ 110 – 115 ngày rất phù hợp với thời vụ gieo cấy lúa tại địa phương. Ngoài ra, LC25 còn sinh trưởng khoẻ, cây chống đổ tốt, bông to, hạt xếp sít; tiềm năng năng suất cao, năng suất thực thu đạt vượt so với một số giống lúa đang được gieo trồng phổ biến tại địa phương như: Nhị ưu 838, Sán ưu 63 từ 11% – 13,5%; LC25 có độ thuần đồng ruộng tốt, được nông dân Lai Châu ưa chuộng… Còn đại diện Sở NN và PTNT Nam Định thì cho biết: Năng suất giống lúa lai LC25 vượt đối chứng, như Nhị ưu 838, Bác ưu 253. Hạt gạo trong, ít bạc bụng, cơm mềm vị đậm, mùi thơm nhẹ, ngon hơn hẳn các giống đối chứng và được nông dân Nam Định chấp nhận. Qua kết quả sản xuất thử tại tỉnh Nam Định, giống lúa lai LC25 có nhiều đặc điểm tốt và năng suất cao, phù hợp với điều kiện đất đai, sinh thái tại địa phương. LC25 còn nhận được nhiều lời khen của Sở NN và PTNT Nghệ An: Giống lúa lai LC25 có thời gian sinh trưởng trong vụ Hè Thu từ 105 – 110 ngày, vụ Đông 125 – 130 ngày, khả năng thích ứng rộng, cây sinh trưởng phát triển khoẻ. Giống lúa lai LC25 thuộc loại bông to, nhiều hạt, tỷ lệ lép thấp, lá xuống chậm, dạng cây gọn, trổ thoát và tập trung, cứng cây, chưa thấy các loại sâu bệnh phổ biến hiện nay gây hại đáng kể, là giống có tiềm năng năng suất cao…

         Đó chỉ là 3 trong rất nhiều những ý kiến khen ngợi dành cho LC25. Những ưu điểm của giống lúa lai LC25 về thời gian sinh trưởng, năng suất và khả năng chống chịu sâu bệnh đã khẳng định được thương hiệu trong sản xuất nông nghiệp của cả nước. Đây là cơ sở để Trung tâm Giống NLN Lào Cai tiếp tục chọn tạo các bộ giống LC212, LC270, Tân Việt Hương nhằm cung cấp ra thị trường những giống lúa lai giá rẻ, năng suất, đem đến cho người nông dân những vụ mùa bội thu.

Giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam” lần thứ nhất là Giải thưởng duy nhất của Bộ NN-PTNT nhằm ghi nhận, biểu dương và tôn vinh các tập thể, cá nhân có sản phẩm chất lượng cao, các mô hình phát triển nông nghiệp, nông thôn mới, các công trình nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được áp dụng vào sản xuất và đời sống, góp phần thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa NN-NT và hội nhập kinh tế quốc tế. Lễ trao tặng giải thưởng được tổ chức đúng vào kỷ niệm 67 năm Ngày thành lập Bộ Canh nông (14/11/1945 – 14/11/2012), tiền thân của Bộ NN-PTNT. Sản phẩm của các tập thể, cá nhân được tuyển chọn qua 3 cấp, từ Hội đồng xét tặng cấp cơ sở, Hội đồng xét tặng chuyên ngành đến Hội đồng xét tặng cấp Bộ. Các sản phẩm được trao tặng giải thưởng là sự khẳng định, sự ghi nhận của Bộ, ngành về tầm vóc, uy tín, chất lượng, thương hiệu của sản phẩm đó đã có đóng góp xứng đáng đối với sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.